Umowa o dzieło - wzór z omówieniem

Umowa o dzieło to jedna z najpopularniejszych umów cywilnoprawnych. Sprawdź, na czym polega, jakie są jej zalety i z jakich składa się elementów oraz pobierz darmowy wzór przygotowany przez Calamari!

Umowa o dzieło – co to takiego? Podstawa prawna

Umowa o dzieło to jedna z najpopularniejszych umów cywilnoprawnych. Jej normy reguluje Kodeks cywilnoprawny art. 627-646. Zawierana jest pomiędzy zamawiającym dzieło i przyjmującym zlecenie jego wykonania. Podpisując umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a osoba je zlecająca do wypłacenia określonego wynagrodzenia za ukończone dzieło.

W odróżnieniu od umowy zlecenie, umowa o dzieło nazywana jest umową rezultatu. Wynika to z faktu, że jej przedmiotem są czynności, które dają określony rezultat – na przykład wytworzenie przedmiotu. Efekt czynności może być materialny jak i nie materialny, jednak dzieło musi być możliwe do jednoznacznego zweryfikowania, gdy zostanie wykonane.

Zleceniobiorca może wykonać dzieło w dowolnym miejscu i czasie, nie ma również obowiązku wykonać go osobiście, chyba że z zasad określonych w umowie wynika inaczej. Umowa o dzieło nie podlega składkom na ubezpieczenie chorobowe, zdrowotne, wypadkowe, emerytalne i rentowe.

Umowa o dzieło a umowa zlecenie i umowa o pracę

Umowa o dzieło, zlecenie i o pracę podlegają innym przepisom oraz różnią się swoją istotą:

• umowa o dzieło – koncentruje się na rezultacie. Wykonawca dzieła odpowiada za dostarczenie konkretnego, ukończonego produktu lub usługi. Nie jest podporządkowany zamawiającemu –  sam decyduje o miejscu, czasie i sposobie pracy;
• umowa zlecenie – polega na wykonywaniu określonych czynności, ale nie gwarantuje osiągnięcia konkretnego rezultatu. Liczy się sumienność i staranność w działaniu;
• umowa o pracę – na jej mocy pracownik wykonuje pracę w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, pod jego kierownictwem i na jego ryzyko. Jest to jedyna forma zatrudnienia, która podlega zapisom kodeksu pracy, co wiąże się z takimi przywilejami jak płatny urlop, okres wypowiedzenia czy ochrona przed zwolnieniem na urlopie macierzyńskim.

Jakie wymagania formalne należy spełnić, aby umowa o dzieło była zgodna z prawem?

Choć kodeks cywilny nie narzuca pisemnej formy dla umowy o dzieło, w praktyce biznesowej zwykle jest ona koniecznością. Pozwala uniknąć nieporozumień i stanowi dowód w przypadku ewentualnego sporu. Ponadto umowa o dzieło musi zawierać odpowiednie elementy, o których mowa jest w kodeksie cywilnym.

Umowa o dzieło - elementy

Umowa o dzieło składa się z kilku części, w ramach których określane są strony umowy, jej przedmiot, wysokość wynagrodzenia, czas wykonania dzieła oraz inne ustalenia zawarte pomiędzy stronami.

Oznaczenie stron umowy o dzieło

W przypadku umowy pomiędzy osobami fizycznymi określeniem zlecającego i wykonawcy są ich dane osobowe: imiona i nazwiska, daty urodzenia, adresy zamieszkania, numery dowodów osobistych oraz imiona rodziców.

W przypadku umowy pomiędzy osobami prowadzącymi działalność gospodarczą (lub gdy tylko jedna ze stron jest przedsiębiorcą), należy dodatkowo podać również nazwę działalności oraz jej NIP i REGON. Do umowy należy też dołączyć wtedy wydruk z CEIDG.

Określenie przedmiotu umowy o dzieło

W tej części należy zawrzeć wszystkie istotne ustalenie dotyczące wykonania dzieła. Im bardziej będą one szczegółowe, tym lepiej chronią zarówno zleceniodawcę jak i wykonawcę.

Wynagrodzenie i zapłata wynagrodzenia

Ta część umowy pozwala określić formę wynagrodzenia (kosztorysową lub ryczałtową) oraz terminy wypłat w trakcie realizacji dzieła. Można również nie określać terminu wypłaty, w takim wypadku powinna ona nastąpić w momencie oddania wykonanego dzieła.

Terminy realizacji dzieła i zasady odbioru dzieła

W umowie należy określić konkretną datę, do której dzieło powinno zostać ukończone. Wykonawca ma obowiązek wykonania dzieła do podanego terminu, jednak czas jego pracy, miejsce oraz jego forma pozostają dowolne, chyba że w ustaleniach fakultatywnych znalazł się inny zapis. Natomiast zamawiający dzieło musi je odebrać – zgodnie ze swoim zobowiązaniem.

Ustalenia fakultatywne

W tej części strony mogą zawrzeć wszystkie ustalenia odnośnie wykonania dzieła, takie jak ewentualne zaliczki czy ustalenie odpowiedzialności za zapewnienie materiałów i narzędzi do wynikania dzieła. Możliwe jest również ograniczenie wykonawcy dzieła jedynie do osoby zawierającej umowę, miejsca wykonywania pracy, a nawet umowne kary i odszkodowania w przypadku uchybień którejś ze stron.

Zapis o przekazaniu majątkowych praw autorskich

Jeśli dzieło jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego (jest to np. tekst, grafika, program), umowa powinna zawierać postanowienia dotyczące przeniesienia majątkowych praw autorskich na zamawiającego. Bez tego zapisu prawa te pozostają własnością przyjmującego zamówienie (wykonawcy dzieła).

Aspekty finansowe i podatkowe umowy o dzieło

Kwestie finansowe są jednym z głównych powodów, dla których firmy decydują się na współpracę z wykonawcami na podstawie umów o dzieło. Ważne jednak, aby znać zasady ich oskładkowania i opodatkowania – znajdują się wśród nich wyjątki.

Oskładkowanie umów o dzieło – standardowa sytuacja

Co do zasady, umowa o dzieło nie stanowi podstawy do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (emerytalnego, rentowego, chorobowego, wypadkowego) ani ubezpieczenia zdrowotnego. Oznacza to, że od wynagrodzenia wykonawcy nie odprowadza się składek ZUS.

Jednak od 2021 roku istnieje obowiązek zgłaszania zawartych umów o dzieło do ZUS na formularzu RUD. Ma to charakter ewidencyjny i informacyjny. Obowiązku tego nie mają jedynie stowarzyszenia, fundacje, spółki prawa handlowego, które nie są płatnikiem składek (nie muszą  rejestrować się w ZUS jako płatnik składek, gdyż nie zgłaszają nikogo do ubezpieczeń społecznych).

Kiedy istnieje obowiązek oskładkowania wynagrodzenia z umowy o dzieło?

Obowiązek zapłaty składek ZUS od umowy o dzieło powstaje, gdy umowę tę zawiera się z firmą, z którą wykonawca pozostaje jednocześnie w stosunku pracy (czyli z własnym pracownikiem). W takiej sytuacji wynagrodzenie z umowy o dzieło jest traktowane jak przychód ze stosunku pracy i w pełni oskładkowane.

Jakie koszty mogą obniżyć podstawę opodatkowania z umowy o dzieło?

Przychód z umowy o dzieło podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Podstawę opodatkowania można jednak obniżyć, stosując koszty uzyskania przychodu (KUP).

Standardowo koszty uzyskania przychodu w przypadku umowy o dzieło wynoszą 20%. Podstawę opodatkowana można jednak obniżyć, stosując stawkę kosztów 50%. Można ją zastosować, gdy przedmiotem umowy jest utwór (np. program komputerowy, artykuł, projekt graficzny, fotografia), a umowa przewiduje przeniesienie majątkowych praw autorskich do tego utworu na zamawiającego. Dzięki temu podstawa opodatkowania jest niższa, co przekłada się na wyższe wynagrodzenie netto dla wykonawcy.

Korzyści i ryzyka związane z umową o dzieło

Umowa o dzieło bywa optymalnym rozwiązaniem dla wykonawcy i zamawiającego. Nie jest jednak pozbawiona wad, a jej zawieranie nie zawsze jest możliwe.

Zalety dla zleceniodawcy i wykonawcy

Atutem umowy o dzieło jest jej elastyczność. Potrzebujesz specjalisty do realizacji konkretnego projektu? Umowa o dzieło pozwala zaangażować eksperta bez długoterminowych zobowiązań. Wykonawca sam organizuje pracę, a Ty oceniasz tylko jej efekt, odbierasz zamówienie i płacisz wyłącznie za "produkt". Nie martwisz się o czas pracy przyjmującego zamówienie oraz o nadgodziny.

Natomiast dla wykonawcy umowa o dzieło to szansa na wyższe zarobki netto. Może on pracować dla wielu klientów jednocześnie i ma dużą swobodę w zakresie organizacji pracy.

Potencjalne ryzyka i wady

Głównym ryzykiem dla zamawiającego jest możliwość zakwestionowania umowy przez ZUS lub Państwową Inspekcję Pracy i uznania jej za próbę ominięcia przepisów o umowie o pracę. Jeśli okaże się, że wykonywanie dzieła miało cechy stosunku pracy (podporządkowanie, wykonywanie w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę), może to skutkować nakazem zapłaty zaległych składek i podatków.

Z kolei dla wykonawcy wadami umowy o dzieło są brak płatnego urlopu, zwolnień chorobowych i składek emerytalnych. Od umowy o dzieło nie odprowadzana jest także składka na ubezpieczenie zdrowotne, co utrudnia dostęp do opieki medycznej.

Kiedy unikać umowy o dzieło?

Nie zawieraj umowy o dzieło na czynności powtarzalne, rutynowe. Należą do nich zadania związane z obsługą klienta, prowadzeniem księgowości czy zarządzaniem social mediami. Unikaj tej formy, gdy potrzebujesz stałej dyspozycyjności wykonawcy. Jeśli oczekujesz pracy w określonych godzinach, w siedzibie firmy, pod Twoim nadzorem – wybierz umowę o pracę. Pamiętaj, że umowa o dzieło jest stworzona dla zleceń mających konkretny – namacalny lub nienamacalny – rezultat.

Odpowiedzialność w umowie o dzieło

Osoba wykonująca dzieło ponosi całkowitą odpowiedzialność za wynik pracy – w tym wszystkiego jego wady i niedociągnięcia, których poprawy może zażądać zleceniodawca. Dużym plusem umowy o dzieło jest jednak dowolność sposobu wykonania dzieła. Jeśli w umowie niezostanie ona ograniczona za zgodą obu stron. Pamiętaj jednak, że roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się po upływie dwóch lat od dnia oddania dzieła.

Odstąpienie od umowy o dzieło

Nie można wypowiedzieć umowy o dzieło, jednak istnieje możliwość odstąpienia od niej. Może to zrobić zarówno zlecający jak i wykonawca dzieła. Wykonawca ma jednak w tym zakresie ograniczone prawa. Taka możliwość przysługuje mu jedynie w sytuacji, gdy do wykonania dzieła potrzebna jest współpraca zamawiającego, której ten odmawia.

W przypadku zleceniodawcy do odstąpienia od umowy o dzieło w kilku sytuacjach:

• jeśli dzieło nie zostało ukończone,
• jeśli dzieło posiada niemożliwe do usunięcia wady,
• jeśli wykonawca tworzy dzieło w sposób niezgodny z umową lub wadliwy i nie reaguje na wezwanie zlecającego do zmiany,
• jeżeli wykonawca spóźnia się z rozpoczęciem lub zakończeniem dzieła w taki sposób, że prawdopodobne jest jego nieukończenie w przewidzianym terminie.

Odstępując od umowy ze względu na wadliwe lub niewłaściwe wykonanie dzieła, zlecający może obniżyć jej koszt o poniesione przez siebie wydatki na dokończenie dzieła przez innego wykonawcę. W sytuacji odstąpienia bez konkretnego powodu, jest on zobowiązany do zapłaty umówionego wynagrodzenia pomniejszonego o kwotę, którą wykonawca oszczędził na niewykonaniu dzieła.

Niewykonanie dzieła z przyczyn leżących po stronie zamawiającego

Jeśli wykonawca był gotowy realizować dzieło, ale nie mógł tego zrobić z winy zamawiającego, to nadal należy mu się wynagrodzenie. Zamawiający może jednak odjąć od tej kwoty sumę wydatków, których wykonawca uniknął przez to, że ostatecznie dzieła nie wykonał.

Dowiedz się więcej o różnych formach zatrudnienia i ich zaletach dla pracodawców i pracowników.

Podsumowanie

Umowa o dzieło to popularny rodzaj umowy cywilnoprawnej, dlatego warto wiedzieć, czym się charakteryzuje i jakie niesie ze sobą korzyści dla obu stron. Dzięki Calamari możliwe jest przechowywanie umów i dokumentów pracowniczych wygodnie w jednym, dobrze zabezpieczonym miejscu!

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat dokumentów pracowniczych i przechowywania dokumentacji firmowej, obserwuj naszego bloga HR.

‍

Źródła:

• USTAWA z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
• https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/0084#1