Zatrudnienie na pół etatu: urlop, czas pracy, obowiązki pracodawcy

Zatrudnianie pracowników na niepełny etat jest przemyślaną strategią przynoszącą korzyści firmom. Staję się też kuszącą opcją dla samych zatrudnionych. Jednak zatrudnianie pracowników na pół etatu rodzi wiele pytań wśród pracodawców i osób chętnych do podjęcia pracy w takim wymiarze. Wątpliwości dotyczą m.in. praw i obowiązków pracodawców, zwłaszcza w kontekście czasu pracy oraz wymiaru urlopu wypoczynkowego. Jak obliczyć urlop dla pracownika zatrudnionego na pół etatu? Jakie zasady obowiązują przy ustalaniu jego wynagrodzenia i czy może on pracować w godzinach nadliczbowych? Oto przewodnik po meandrach zatrudniania pracowników na pół etatu.

Praca na pół etatu – definicja, przepisy i zasady

Praca na pół etatu jest formą zatrudnienia pracowników w niepełnym wymiarze czasu pracy. Zgodnie z art. 129 § 1 Kodeksu pracy:

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.

Przepis ten dotyczy zatrudniania w pełnym wymiarze czasu pracy. W przypadku pracownika pracującego na pół etatu liczba godzin pracy jest proporcjonalnie mniejsza. Jego czas pracy wynosi przeciętnie 20 godzin tygodniowo.

Osoba zatrudniona w niepełnym wymiarze godzin ma takie same prawa jak jej koledzy pracujący na cały etat. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie może traktować pracownika gorzej tylko dlatego, że pracuje on "mniej".

Obowiązki pracodawcy wobec osoby zatrudnionej w niepełnym wymiarze godzin

Pracodawca zatrudniający pracownika na część etatu ma wobec niego takie same obowiązki, jak wobec osoby pracującej na pełen etat.

Jest on zobowiązany do zapewnienia zatrudnionemu bezpiecznych i  higienicznych warunków wykonywania obowiązków zawodowych oraz do prowadzenia ewidencji czasu pracy i udzielania urlopów. Musi umożliwić pracownikowi pracującemu na pół etatu dostęp do szkoleń, rozwoju zawodowego i prawo do awansu tak jak osobom zatrudnionym na cały etat. Oczywiście obowiązkiem pracodawcy w stosunku do osoby pracującej w niepełnym wymiarze godzin jest też odprowadzanie składek od wynagrodzenia – na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Niepełny etat a wynagrodzenie i świadczenia – jak zachować proporcjonalność?

Zarówno kwestie wynagrodzenia pracowników pracujących na niepełny etat, jak i zapewnienia im odpowiednich warunków pracy przez pracodawcę reguluje art. 292 § 1 Kodeksu pracy:

Zawarcie z pracownikiem umowy o pracę przewidującej zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy nie może powodować ustalenia jego warunków pracy i płacy w sposób mniej korzystny w stosunku do pracowników wykonujących taką samą lub podobną pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, z uwzględnieniem jednak proporcjonalności wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą, do wymiaru czasu pracy pracownika.

Wypłaty wynagrodzenia pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu muszą być obliczane proporcjonalnie do przepracowanych godzin. Zasada proporcjonalności wynagrodzenia chroni pracownika przed niesprawiedliwym traktowaniem. Jak wdraża się ją w praktyce? Jeżeli osoba zatrudniona na danym stanowisku w pełnym wymiarze czasu pracy zarabia 5000 zł brutto, to zatrudniony na tym samym stanowisku w wymiarze połowy czasu pracy musi otrzymywać z tytułu wygodzenia połowę tej kwoty – 2500 zł brutto. Zasada ta dotyczy zarówno pensji zasadniczej, jak i doliczanych do niej premii i dodatków.

Zatrudnienie na pół etatu a emerytura – co warto wiedzieć?

Praca w niepełnym wymiarze godzin wpływa na wysokość przyszłej emerytury. Składki emerytalne odprowadzane są od faktycznego wynagrodzenia, co oznacza niższe wpłaty na konto w ZUS. W długoterminowej perspektywie przekłada się to na niższą stawkę świadczenia emerytalnego dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze godzin.

Natomiast staż pracy w przypadku pracy na pół etatu liczy się tak jak w pełnym wymiarze – jakby pracownik pracował na cały etat, 40 godzin tygodniowo.

Urlopy i zwolnienia przy pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy

Wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy oblicza się proporcjonalnie do części etatu. Osoba pracująca na pół etatu z przysługującym jej 26-dniowym wymiarem urlopu otrzymuje 13 dni wolnych. Musi w tym celu złożyć wniosek urlopowy i poinformować o planowanej nieobecności pracodawcę.

Pracownik pracujący na pół etatu ma prawo do zwolnienia L4 i zasiłku chorobowego. Oblicza się go od podstawy wymiaru składek, czyli od faktycznego wynagrodzenia. Wymiar czasu pracy pracownicy nie wpływa na długość przysługującego jej urlopu macierzyńskiego. Jeżeli zatrudniona pracuje na pół etatu, ma prawo do "macierzyńskiego" na takich samych zasadach jak kobieta pracująca na pełen etat.

Godziny nadliczbowe a praca na pół etatu – co mówi kodeks pracy?

Zgodnie z art. 151 §1 Kodeksu pracy, praca w godzinach nadliczbowych to:

Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Jednak w przypadku pracownika na pół etatu, zanim dojdzie do pracy w nadgodzinach, występują tzw. godziny ponadwymiarowe. Są to godziny pracy przekraczające ustalony w umowie wymiar czasu pracy pracownika, ale nieprzekraczające pełnego wymiaru czasu pracy (40 godzin tygodniowo). Zatrudniony otrzymuje wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych, ale nie dostaje za nie dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.

W umowie o pracę z pracownikiem na niepełny wymiar etat można zawrzeć zapis, który określa limit godzin ponadwymiarowych. Ich przekroczenie uprawnia pracownika zatrudnionego na pół etatu do dodatku za godziny nadliczbowe.

Pracownik zatrudniony na część etatu – co musi zawierać umowa?

Umowa o pracę z osobą zatrudnioną w niepełnym wymiarze czasu pracy musi zawierać wszystkie elementy wymienione w art. 29 §1 Kodeksu pracy, czyli:

• rodzaj pracy,
• miejsce lub miejsca wykonywania pracy,
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
• wymiar czasu pracy,
• dzień rozpoczęcia pracy,
• w przypadku umowy o pracę na okres próbny - czas jej trwania lub dzień jej zakończenia,
• w przypadku umowy o pracę na czas określony - czas jej trwania lub dzień jej zakończenia.

Umowa musi zawierać dane pracownika i pracodawcy oraz ich podpisy. Musi też precyzyjnie określać wymiar czasu pracy – np. 4 godzin dziennie, 20 godzin tygodniowo. Oprócz tego pracodawca może w niej jasno określić, ile godzin pracownik może przepracować ponad ustalony w umowie niepełny wymiar etatu, zanim zacznie mu przysługiwać prawo do dodatkowego wynagrodzenia jak za godziny nadliczbowe.

Zarządzanie czasem pracy w niepełnym wymiarze etatu

Efektywne zarządzanie pracownikami na niepełny etat wymaga starannego planowania. Harmonogramy pracy powinny być ustalane z odpowiednim wyprzedzeniem – uwzględniając potrzeby firmy i możliwości pracowników. Ułatwiają to nowoczesne narzędzia cyfrowe HR.

Praca na pół etatu – zalety i wyzwania z perspektywy pracodawcy

Zatrudnianie pracowników na pół etatu pozwala obniżyć koszty zatrudnienia, gdyż wynagrodzenie, które stanowi podstawę wymiaru składek ZUS,  jest proporcjonalne do wymiaru czasu pracy. Umowa o pracę w niepełnym wymiarze czasu umożliwia elastyczne zarządzanie zespołem – np. w zależności od obciążenia projektami. Stworzenie stanowisk miejsc pracy na pół etatu zwiększa dostęp do wartościowych pracowników, którzy z różnych powodów nie mogą pracować w pełnym wymiarze czasu pracy. Do takich osób należą np. rodzice i studenci.

Z drugiej strony, zarządzanie zespołem o zróżnicowanych wymiarach etatów może stanowić wyzwanie organizacyjne. Koordynacja pracy wymaga większego zaangażowania menedżerów. Może pojawić się też problem z przepływem informacji między pracownikami (np. w przypadku pracy zmianowej).

Zatrudnienie pracownika na pół etatu – podsumowanie

Praca na pół etatu może przynosi korzyści obu stronom stosunku pracy. Zatrudniając pracowników na niepełny etat, pamiętaj o:

• proporcjonalności wynagrodzeń i świadczeń w stosunku do wymiaru pracy,
• prawidłowym obliczaniu godziny ponadwymiarowych i nadliczbowych,
• wymiarach urlopów i zwolnieniach przysługującym pracownikom zatrudnionym na pół etatu,
• równym traktowaniu wszystkich pracowników niezależnie od wymiaru czasu pracy.

‍

‍

Jak Calamari ułatwia zarządzanie pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze ?

Stworzyliśmy rozwiązanie dla działów HR, które świetnie sprawdza się przy zarządzaniu zespołami o zróżnicowanych wymiarach etatów oraz pracownikami pracującymi zdalnie.

Elektroniczna ewidencja czasu pracy pozwala szybko określić, ile godzin nadliczbowych i ponadwymiarowych przepracował zatrudniony. Raporty na ten temat są zbierane automatycznie – wygenerujesz je błyskawicznie w postaci przejrzystej tabeli. Natomiast elektroniczna kartoteka pracowników pozwoli Ci oddelegowywać zatrudnionych – także tych pracujących na pół etatu – do realizacji odpowiednich projektów (zgodnie z ich kwalifikacjami). Narzędzia od Calamari wspierają też wewnętrzną komunikację zespołu. To przydatna funkcja w przypadku zatrudniania pracowników na pół etatu i w systemie zmianowym. W rezultacie, jako osoba zarządzająca zespołem, podkręcisz jego efektywność i ułatwisz sobie planowanie harmonogramu pracy.

Wypróbuj za darmo narzędzie Calamari, dzięki któremu będziesz sprawniej zarządzać m.in. pracą pracowników zatrudnionych na część etatu!

‍