Sąd pracy - jak i kiedy złożyć pozew do sądu pracy?

Konflikt z pracodawcą może wymagać interwencji sądu. Wiedza o procedurach sądowych i z zakresu prawa pracy pomaga skutecznie dochodzić praw pracowniczych. Wyjaśniamy, w jaki sposób można złożyć pozew do sądu w sprawach związanych ze stosunkiem pracy.

Co to jest sąd pracy i czym się zajmuje?

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają sądy powszechne, zwane "sądami pracy" (art. 242 k.p.). Te wyspecjalizowane wydziały działają przy sądach rejonowych i okręgowych. Spotyka się je pod nazwą "Wydziałów Pracy i Ubezpieczeń Społecznych".

Instytucje te zajmują się sprawami z zakresu prawa pracy (rozstrzyganiem sporów na linii pracownik-pracodawca) oraz ubezpieczeń społecznych (związanych ze stosunkiem pracy). Ich jurysdykcji podlegają niemal wszystkie konflikty związane z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę. Dotyczy to zarówno kwestii finansowych, jak i tych związanych z warunkami zatrudnienia czy sposobem jego zakończenia. Ponadto, do ich kompetencji należą sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych, na przykład odwołania od decyzji ZUS.

W jakich sytuacjach pracownik może pozwać pracodawcę?

Decyzja o tym, by złożyć pozew do sądu pracy, jest zazwyczaj ostatecznością. Pracownicy decydują się na ten krok, gdy czują, że ich prawa zostały naruszone, a inne metody rozwiązania sporu zawiodły.

Do najczęstszych przyczyn, z powodu których pracodawcy trafiają na salę sądową, należą:

• sytuacje związane z niezgodnym z przepisami rozwiązaniem umowy o pracę. Może to być np. wypowiedzenie umowy w czasie ciąży czy choroby i takie, które w ocenie pracownika było nieuzasadnione lub naruszało formalne przepisy;
• żądanie przywrócenia do pracy po zwolnieniu dyscyplinarnym, które pracownik uważa za bezprawne;
• roszczenia finansowe. Może to być np. walka o wypłatę zaległego wynagrodzenia czy ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy, ale także spory o ekwiwalent za niewykorzystany urlop, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych czy należne premie i dodatki;
• mobbing lub dyskryminacja w miejscu pracy. W takich przypadkach sąd pracy bada, czy działania przełożonych lub współpracowników nosiły znamiona nękania i czy firma, jako podmiot odpowiedzialny, dopełniła swoich obowiązków, by temu zapobiegać;
• żądanie nawiązania umowy – jeśli kandydat na stanowisko uważa, że niesłusznie nie został przyjęty do pracy.

W jaki sposób pracownik może dochodzić swoich praw na drodze sądowej?

Zanim sprawa trafi na wokandę, prawo przewiduje pewną furtkę dla polubownych rozwiązań. Kodeks pracy wskazuje, że pracownik, zanim zdecyduje się złożyć pozew, może próbować dochodzić swoich praw w ramach postępowania pojednawczego. Jeśli jednak wszczęcie postępowania przed komisją pojednawczą nie przyniesie pożądanego rezultatu, pracownikowi pozostaje droga sądowa.

Jak i kiedy można złożyć pozew do sądu pracy?

Pracownik może złożyć pozew osobiście w biurze podawczym sądu w godzinach przyjęć interesantów lub wysłać go pocztą na adres właściwego sądu. Oznaczenie sądu w pozwie musi być precyzyjne – należy wskazać wydział pracy właściwego terytorialnie sądu rejonowego. Pracownik może złożyć pozew zawsze wtedy, gdy uważa, że jego prawa pracownicze zostały naruszone.

Co powinno zawierać pismo procesowe?

Pozew do sądu pracy, jak każde pismo procesowe, musi spełniać określone wymogi formalne, aby urząd mógł go rozpatrzyć. Musi on zawierać:

• oznaczenie sądu, do którego kierowane jest pismo;
• wskazanie stron postępowania – powoda (pracownika) i pozwanego (pracodawcę). W pozwie muszą znaleźć się ich pełne dane i adresy;
• oznaczenie rodzaju pisma, czyli wyraźne zatytułowanie go np. „Pozew o przywrócenie do pracy”;
• sprecyzowanie żądania – powód musi napisać, czego konkretnie się domaga (na przykład uznania wypowiedzenia za bezskuteczne);
• uzasadnienie. W tej części pracownik opisuje sytuację, przedstawia fakty, argumenty i wskazuje, które jego zdaniem przepisy prawa pracy zostały naruszone;
• oznaczenie wartości przedmiotu sporu – w sprawach majątkowych. To od niej zależy m.in. wysokość ewentualnych opłat sądowych;
• podpis powoda (lub jego pełnomocnika);
• dowody na poparcie swoich twierdzeń (jako załączniki) – dokumenty, e-maile, a także listę świadków, których powód zamierza powołać.

Terminy składania pozwu do sądu pracy

Moment, w którym należy złożyć pozew do sądu pracy, zależy od charakteru sprawy. Kwestie te opisują art. 264–265 kodeksu pracy. I tak:

• odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę musi wpłynąć do sądu w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o wypowiedzeniu;
• roszczenie o przywrócenie do pracy po zwolnieniu dyscyplinarnym (bez wypowiedzenia) musi wpłynąć do sądu w ciągu 21 dni od otrzymania informacji o natychmiastowym zwolnieniu z pracy;
• osoba ubiegająca się o zatrudnienie ma 21 dni od momentu otrzymania pisma informującego o nieprzyjęciu do pracy, aby złożyć wniosek z żądaniem o zawarcie umowy o pracę.

Natomiast jeśli pracownik przekroczy jeden z powyższych terminów bez własnej winy (np. z powodu pobytu w szpitalu), może złożyć wniosek o jego przywrócenie. Na taki wniosek pracownika sąd może się zgodzić, ale sam wniosek należy złożyć w ciągu 7 dni od ustania przeszkody.

Na co uważać, składając pozew do sądu pracy?

Składanie pozwu do sądu pracy wymaga szczególnej uwagi, jeżeli chodzi o formalności. Ważne są m.in.:

• prawidłowe oznaczenie stron postępowania – błędne wskazanie pracodawcy może prowadzić do oddalenia powództwa. Należy dokładnie sprawdzić nazwę firmy w dokumentach, szczególnie gdy pracodawca prowadzi działalność pod różnymi nazwami lub zmienił formę prawną (np. ze spółki z. o. o. na spółkę akcyjną);
• złożenie kopii dokumentów jako załączników w sprawie – oryginały należy zachować dla siebie, a do sądu złożyć kopie potwierdzone za zgodność z oryginałem. Braki formalne pozwu mogą opóźnić postępowanie – sąd wzywa do ich uzupełnienia w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pisma;
• precyzyjne formułowanie żądania pozwu – zbyt wąskie określenie roszczenia może uniemożliwić uzyskanie pełnej rekompensaty.

Sąd pracy - podsumowanie

Sąd pracy stoi na straży praw zarówno pracowników, jak i pracodawców:

• dla firm i działów HR znajomość procedur sądowych jest niezbędna, by świadomie zarządzać personelem i minimalizować ryzyko problemów z wymiarem prawa. Prawidłowe prowadzenie dokumentacji, poprawna ewidencja czasu pracy, przestrzeganie terminów i przepisów kodeksu pracy oraz to najlepsza tarcza ochronna przed roszczeniami;
• jako pracownik pamiętaj, że możesz dochodzić swoich spraw na drodze sądowej, jeżeli np. uważasz, że padłeś ofiarą mobbingu, niesłusznie Cię zwolniono lub gdy pracodawca łamie przepisy jawności wynagrodzeń. Uważaj na to, aby pozew był dopracowany – zawierał wszystkie wymagane, formalne elementy.

Uniknij problemów z roszczeniami pracowników – używaj narzędzi Calamari

Wiele sporów na linii pracownik-pracodawca, które znajdują swój finał w sądzie pracy, ma swoje źródło w niejasnościach dotyczących czasu pracy, urlopów czy nadgodzin. Ręczne zarządzanie tymi procesami jest czasochłonne oraz obarczone ryzykiem błędu, który może drogo kosztować.

Calamari automatyzuje ewidencję czasu pracy i zarządzanie wnioskami urlopowymi, tworząc transparentne i łatwo dostępne raporty. Dzięki temu zarówno pracownik, jak i pracodawca mają pełen wgląd w historię obecności, wykorzystane dni wolne i ewentualne nadgodziny. Potraktuj to jako narzędzie prewencyjne, które eliminuje pole do nieporozumień i buduje zaufanie. Wypróbuj narzędzia do zarządzania wnioskami i czasem pracy od Calamari!

‍

Źródła:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego.
• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.).