W życiu nie da się wszystkiego przewidzieć – czasami pojawiają się sytuacje, w których ktoś z członków rodziny potrzebuje nagłej opieki. Może to być na przykład rodzic po operacji, chore dziecko, a nawet partner w okresie rekonwalescencji. W takich sytuacjach odpowiedzią na potrzeby jest urlop opiekuńczy. To jedno z uprawnień pracowniczych, które sprawia, że pracownik może być obok bliskiej osoby w potrzebie, bez konieczności martwienia się o utratę pracy. Czym jest urlop opiekuńczy i komu przysługuje? Jakie są wymagania formalne? Poznaj odpowiedzi na kilka podstawowych pytań!
Urlop opiekuńczy to jeden z rodzajów urlopu w polskim systemie prawnym. Został zapisany w kodeksie pracy i obowiązuje od 26 kwietnia 2023 roku. Jego głównym celem jest umożliwienie zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, która wymaga opieki z poważnych względów medycznych.
Warto podkreślić, że urlop opiekuńczy przysługuje niezależnie od długości zatrudnienia – może z niego skorzystać każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę. To wsparcie przysługuje w przypadku, gdy w gospodarstwie domowym znajduje się osoba, która z powodu stanu zdrowia lub wieku wymaga opieki czy wsparcia osobistego.
Zastanawiasz się, jaki jest wymiar urlopu opiekuńczego? Otóż pracownikowi przysługuje urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni kalendarzowych w roku. W przeciwieństwie do wielu innych rodzajów urlopów, ten przysługuje niezależnie od stażu pracy czy liczby przepracowanych godzin.
Należy jednak podkreślić, że okres urlopu opiekuńczego nie jest płatny, ale jest chroniony – pracodawca nie może wypowiedzieć umowy w czasie jego trwania. Koniecznie trzeba też mieć świadomość, że urlop opiekuńczy nie wlicza się do urlopu wypoczynkowego i stanowi odrębną pulę dni wolnych.
Z omawianego uprawnienia mogą skorzystać osoby, które muszą zapewnić osobistą opiekę lub niezbędne wsparcie osobie będącej członkiem rodziny lub takiej, która nie jest krewnym, ale pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.
Wśród członków rodziny, o których mowa w przepisach, znajdują się między innymi: dziecko, małżonek, rodzice, teściowie, rodzeństwo czy dziadkowie. Oznacza to, że jeśli ktoś z tych osób wymaga opieki z poważnych względów zdrowotnych, możesz wziąć urlop opiekuńczy. Jednak ważne jest to, że konieczna jest osobista opieka, a więc fizyczna obecność i zaangażowanie.
Musisz wiedzieć, że urlop opiekuńczy zdecydowanie różni się od innych urlopów przysługujących pracownikowi. Nie jest on tożsamy na przykład z urlopem wypoczynkowym, macierzyńskim czy wychowawczym. Urlop wypoczynkowy jest coroczną przerwą w świadczeniu pracy, która przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w ramach umowy o pracę i może wynosić od 20 do 26 dni. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jak za przepracowane dni.
Z kolei urlop macierzyński służy opiece nad noworodkiem i może trwać do 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka. Wynagrodzenie w tym czasie wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego. Natomiast urlop wychowawczy przysługuje po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. Przysługuje on na okres maksymalnie 36 miesięcy i jest bezpłatny.
Chcesz wiedzieć, w jakich sytuacjach można ubiegać się o urlop opiekuńczy? Może dotyczyć to na przykład sytuacji, w której jeden z rodziców pracownika przeszedł operację i wymaga kilkudniowej stałej opieki, ponieważ po takim zabiegu nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować. Urlop opiekuńczy będzie także dobrym rozwiązaniem, gdy dziecko pracownika doznało kontuzji i przez kilka dni potrzebuje pomocy w podstawowych czynnościach. Przykładem może być również sytuacja, w której małżonek pracownika został poddany zabiegowi medycznemu i wymaga podstawowej pomocy w domu. To właśnie sytuacje, w których pracownikowi przysługuje urlop opiekuńczy, który ma na celu zapewnienie osobistej opieki.
Co zrobić, aby móc skorzystać z urlopu opiekuńczego, gdy zaistnieje taka potrzeba? Otóż, aby skorzystać z takiego uprawnienia, koniecznie trzeba złożyć odpowiedni wniosek jeszcze przed rozpoczęciem urlopu. Można go złożyć zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej – najważniejsze jest to, aby pracodawca otrzymał go najpóźniej dzień przed planowanym urlopem. Formularz musi zawierać między innymi takie informacje jak imię i nazwisko osoby wymagającej wsparcia, adres zamieszkania, stopień pokrewieństwa, a także przyczynę, która wpływa na konieczność zapewnienia opieki osobistej. Warto podkreślić, że pracodawca nie może odmówić przyznania urlopu opiekuńczego.
Pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi skorzystanie z urlopu opiekuńczego, oczywiście, jeśli spełnione są wszystkie wymagania formalne. Warto jednak podkreślić, że dobrze zorganizowana firma zadba także o to, aby zarządzanie takimi wnioskami było proste i przejrzyste – zarówno dla pracowników, jak i dla działu HR.
Właśnie dlatego coraz więcej firm korzysta z systemów takich jak Calamari – narzędzia do ewidencji czasu pracy i zarządzania nieobecnościami. Dzięki Calamari można złożyć wniosek online, a pracodawca natychmiast go zatwierdza lub odrzuca. Cały proces staje się prostszy, szybszy i bardziej przejrzysty.
Wiesz już, że w przeciwieństwie do urlopu wypoczynkowego czy macierzyńskiego, urlop opiekuńczy jest bezpłatny. Przez okres jego trwania pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, a więc musi liczyć się z chwilowym brakiem dochodu. Z drugiej strony ten urlop to gwarantowane prawo każdego pracownika zatrudnionego na umowę o pracę, z którego może skorzystać bez żadnego ryzyka utraty pracy.
Choć może to być wyzwanie finansowe, warto pamiętać, że czasami osobista opieka nad członkiem rodziny lub domownikiem jest ważniejsza. Co więcej, okres urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia, a więc nie przerywa ciągłości pracy ani nie wpływa negatywnie na inne uprawnienia pracownicze.
Urlop opiekuńczy jest często jedynym rozwiązaniem dla osób, które znalazły się w nagłej, trudnej sytuacji i muszą pomóc członkowi rodziny lub innej osobie przebywającej w tym samym gospodarstwie domowym. Celem jest udzielnie osobistej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop opiekuńczy umożliwia więc pomoc bliskim i podarowanie im swojej obecności, bez konieczności martwienia się o utratę pracy. Zdecydowanie warto mieć świadomość swoich praw i korzystać z dostępnych przywilejów jeśli chodzi o środowisko pracy.
Choć zjawisko buddy punchingu na pozór wydaje się niegroźne, potrafi przynieść firmom wielomilionowe straty. Dowiedz się, na czym polega ta praktyka i w jaki sposób można ją skutecznie eliminować dzięki narzędziom, które oferuje Calamari.
Poznaj nowoczesne narzędzia HR, które wspierają automatyzację procesów i pomagają podejmować lepsze decyzje w działach HR.
Zasady dotyczące oddawania pracownikom dni wolnych za święta przypadające w weekendy wydają się proste, jednak należy pamiętać o kilku ważnych aspektach, które mają wpływ na to, czy pracodawca należycie spełni swoje obowiązki względem pracowników.
Otrzymuj regularne informacje i upraszczaj HR razem z nami
